2009-02-02 05:29:54
1999 онд Канзас Их Сургуулийн авьяаслаг эрдэмтэн Хироаки Сэризава хүнд „бяцхан тус" хүргэснийхээ төлөө ял сонссон юм. Эртний танил Такаши Окамотогийн хүссэнээр хуруу шилтэй нэгэн дээжийг өөрийн лаборатори дахь хөлдөөгчиндөө хадгалсны төлөө тэрбээр цөөнгүй хэдэн жил мөрдүүлж, шүүх цагдаагаар явсаны эцэст 2003 онд 3 жилийн тэнсэн ял, 150 цагийн албадан хөдөлмөр, 500$ торгууль сонсож.
Xамгийн харамсалтай нь Америкийн Хавдар Судлалын Нийгэмлэгээс түүний грантуудыг зогсоож хамтран ажилагсад нь Үндэсний Эрүүл Мэндийн Хүрээлэнгээс 3 жилийн туршид ямар ч төсөл, санхүүжилт авах эрхгүй болсон гэдэг. Ажлаас халагдаад зогсохгүй академик кариер нь нэг мөсөн сүйрэх нь мэдээж...
Энэ бол 1996 онд батлагдсан АНУ-ийн эдийн засгийн тагнуулийн эсрэг хуулийг хэрэглэсэн анхний тохиолдол байлаа.
Тухайн үед Кливлендийн Клиникт эсийн мембран дахь кавеолиний төрлийн уургийн судлагаа хийдэг „хэргийн эзэн- хэнгэрийн дохиур" Т. Окамото гэгч Алцхаймерийн өвчтний тархийг гэмтээдэг кавеолин-3 уургийг олсоноо Journal of Neuroscience сэтгүүлд хэвлүүлчихсэн байв (K.Nishiyama et al. J.Neurosci. 19. 6538-6548; 1999). Улмаар тархинд өнгөр үүсгэгч уургийг таслах чадвартай а-секретаза энзимийг гарган авахаар шинэхэн төсөл, ихээхэн хэмжээний санхүүжилт аваад үргэлжлүүлэн ажилллаж байсан Т. Окамото „буруу туршилт хийж, давтах боломжгуй үр дүн гаргасан" хэмээн нэг ажилтнаа буруутгаж 1000 гаруй ДНХ дээж, 250 орчим cell line зэрэг судлагааны үнэт баримтуудaa устгав.
Тэрээр 2001 онд эдийн засгийн тагнуулийн эсрэг хуулийн хамгийн хүнд нь болох 1831 дүгээр зүйл анги буюу гадаад тагнуулийн хэрэгт буруутгагдсан юм. Хачирхалтай нь Такаши Окамото Японы RIKEN хүрээлэнд ажилд орохоор зэхэж байсныг Холбооны Мөрдөх Товчоо илрүүлсэн ч хам хэрэгт буруутгаж бараагүй гэдэг.
Тухайн үед Үндэсний Сөрөx Тагнуулийн газраас гадаадын 90 гаруй орны бизнессмэн, эрдэмтэд, судлаачид болон засгийн газрын ажилтнууд АНУ-ын өндөр технологи, худалдааны нууцад халдсаныг сануулж дээрхи хэргийг зориуд дуулиан шуугиан болгосон ч олонх эрдэмтэд энэ мэт асуудалд Хироаки Сэризавагийн адил хайнга хандсан хэвээр байгааг харамсан өгүүлж байлаа.
Монголын байгалын ухааны салбарт судлагааны тагнуул (scientific espionage)-ын сонирхолыг татах энэ мэт үр дүн ховор боловч чадварлаг судлаачдыг урьж ажиллуулах, сонирхолтой шинж чанар, биологийн идэвхтэй бичил биетнүүд, ургамлыг ихэд сонирхох болсон нь илт ажиглагддаг.
Түүнчлэн мэргэжлийн бус хүмүүс гадаад төсөл, хамтарсан судлагаа нэрээр гадаадын судлаачид болон судлагааны технологийг нэвтрүүлж, үнэт цэнэтэй ховор болон унаган (эндемик) дээжүүдийг гаргаж байна.
Судлагааны ажил гэдэг хаа нэгтээ эрдэм шинжилгээны өгүүлэл хэвлүүлсэнээр хязгаарлагдахгүй ээ!!!
Нийтэлсэн: biochemiker, Нээгдсэн: 484, Жоорло
Сэтгэгдэлүүд:
Tsaach ni unshih gesen chini mongo tol gene. Harin, http://www.nature.com/nature/journal/v417/n6885/full/417108b.html bas adilhan material.
garts baigaa bailguudee. Zugeer umaa egeed yavuuldag tsag engersen bainshdee. Heerhii manai erdemted buruu baihgui ee, harin jalagnii uzel barimtlalaas salaaach. Erenhii ugend avtagdaj hund bodloo helehees aidag bolohoor haachih bileedee. Um medeheesee iluu tuuniigee chuluu bolgoh talaar boddoggui umuudaa,zugeer neg hedhen dollaraar esvel tomiloltoor ....
Biochemiker neg zuiliig heleed bnshdee.
Tegvel manaid bgaa olon deejuud yamar une tsentei boloh ni oilgomjtoi bolj bna.
Eersdee guitsed sudalj chadahgui ni medeej. teglee geed eersdinhee une tseniig umartaj bolohguishdee. Eer entsegees harah tsag boljee
Монгол хүмүүс таны хэлдгээр дээж, сорьцны үнэ цэнийг ойлгохгүй байгаа юм. 2006 онд Дэлхийн банкнаас "Үндэснүүдийн баялаг хаана байдаг" гэсэн тайлан гаргасан байгаа юм. Тэр тайлан дээр 1 Монгол хүнд 8200 ам.долл оногдоно гэнээ. Арай ч дээ. 8200 гэж үгүй байлгүй дээ. Би бодохдоо лав л орон алдсан байх. 82000 ам.долл байлгүй дээ. Нөгөө ДНХ, энзим, гүүний шээс, янз бүрийн молекул чинь үнэгүй юм уу ? Энэ олон ургамал, микроорганизм чинь хэний өмч юм бэ ? Лав л МУИС, ШУА-ийн өмч биш байх. Гэх мэтээр өөр өнцгөөс хараад байвал хараад л байх юм байна. Нээрээ энэ баялагууд хэний өмч юм бэ ?
Emch teriinh bolj taarlaa. harin sudlah, ariljaalah asuudal oilgomjgui bna, humuus um bodno bizdee
Тиймээ, биологийн баялаг бол биологийн баялаг ч бас биш юм. Мэргэжлийн хэлээр бол Генетик нөөц гэж хэлнэ л дээ, ийм генетик нөөцийн эзэн нь Монголын төр л байх. Арай хувьчилчихаагүй байх. 1990 оноос өмнө манай харилцаа тийм байсан юм чтнь, 1990 оноос хойш хэн хаашаа ямар дээж явуулсан тухай мэдээлэл байдаггүй юм байхдаа. Малаа болохоор ХААЯ жил болгон тоолдог мөртлөө ийм нарийн асуудлыг тоолж, баримтжуулдаггүй юм байна даа.
Миний ойлгосноор Америкчууд японы судлаач залууг Эдийн засгийн тагнуулын хуулиар буруутгасан (Economic Espionage Act 1996, EEA). Америк Биологийн олон янз байдлын тухай Конвенцэд нэгдээгүй орон. Энэ конвенцэд нэгдээгүй 5 улс байдгийн нэг нь Америк. Биологийн олон янз байдлын Конвенцийн 15 дугаар зүйлийн 1 дүгээр заалтад Тухайн улсын Генетик нөөцийг ашиглах онцгой эрх нь тухайн улсын засгийн газарт байна гэж заасан байна. ARTICLE 15 | Access to Genetic Resources 1. Recognizing the sovereign rights of States over their natural resources, the authority to determine access to genetic resources rests with the national governments and is subject to national legislation.
http://www.cbd.int/doc/handbook/cbd-hb-01-en.pdf
Энэ нөхцөлийг Монголын засгийн газар зөвшөөрсөн учир Конвенцэд гарын үсэг зурсан байна. Өөрөөр хэлбэл Монголын генетик нөөцийг ашиглах онцгой эрх нь Засгийн газарт байна. Энэхүү онцгой эрх болох өмчлөх, ашиглах, эзэмших, худалдах, барьцаалах эрх Монголын засгийн газарт байна гэсэн үг юм. Монголын засгийн газар завгүй учир одоогоор эдгээр эрхийг хэн нэгэнд өгч Access fee хийхийг Конвенцийн заалтаар зохицуулж байгаа гэж ойлгогдохоор байна. Иймд, Монголын Генетик нөөц бол Монголын Засгийн Газрын өмч болж таарч байна.
Tanitai uulzaj ene tuhai nariin shiriin yumiig asuumaar baina boloh uu
ta mash uul suuritai um bichij bna
manai erdemted eniig oilgoogui yavj bgaa um shig sanagdlaa.
Bayarlalaa.
n2012-t
Надад таньтай уулзах боломж байхгүй. Харин та энэ тухай улам ихийг мэдэхийг хүсвэл Байгаль орчны Яамнаас асуух нь зүйтэй болов уу? Тэд л Access to Genetic Resource-ийг сайн хэлж өгөх байхдаа. Таньд амжилт хүсье.